Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
Χρυσόστομος Α. Σταμούλης, Προσφώνηση Παναγιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ.κ. Φιλοθέου
(Θεολογική Σχολή ΑΠΘ 27/11/2023)
Παναγιώτατε,
Σεβασμιώτατοι,
Κύριε πρύτανη,
Κύριοι αντιπρυτάνεις,
Κύριοι πρόεδροι,
Σεβαστοί πατέρες,
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Αγαπητές φοιτήτριες και αγαπητοί φοιτητές,
Κυρίες και κύριοι,
Κάποτε, κάποιος φίλος, αναφερόμενος στον δάσκαλό μου-μας Νίκο Ματσούκα, μου είπε με αγανάχτηση, πως θεολογία δεν γίνεται με τα τραγούδια· τον κοίταξα απορημένος, δεν απάντησα, πικράθηκα και έφυγα. Για πολύ καιρό δεν μπορούσα να εξηγήσω στον εαυτό μου ή δεν μπορούσα να χωνέψω γιατί να γίνεται ζωή και θάνατος με τα τραγούδια και όχι θεολογία.
Και να που ο Παναγιώτατος μάς απέδειξε προχθές, πως όχι μόνον γίνεται θεολογία και με τα τραγούδια, αλλά αυτά μπορούν να κοσμούν και τον Ενθρονιστήριο Λόγο ενός Μητροπολίτη. Και δεν ήταν μόνο τα τραγούδια (Χωρίς αμορτισέρ και Τι έπαιξα στο Λαύριο, του Νίκου και του Νιόνιου), ήταν και η ποίηση (Σεφέρης), ήταν και η λογοτεχνία (Πεντζίκης), αλλά πρωτίστως ήταν η αγάπη -όπως καταλαβαίνετε δεν αναφέρομαι μήτε στα βιβλικά, μήτε στα πατερικά κείμενα· δεν αναφέρομαι δηλαδή στα αναμενόμενα ενός ενθρονιστήριου Λόγου ενός επισκόπου· ήταν η αγάπη που ξεχείλιζε ως μέτρο σεσαλευμένο και υπερεκχυνόμενο από τον Λόγο του Παναγιωτάτου, με τον οποίο ουσιαστικά μας συστήθηκε εδώ στη Θεσσαλονίκη. Μου θύμισε, έτσι ο τρόπος του τα λόγια ενός άλλου Φιλοθέου, του αγίου Φιλοθέου Κοκκίνου του Θεσσαλονικιού και θιασώτη του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο οποίος στο Εγκώμιοντου στον άγιο Δημήτριο τον Μυροβλύτη γράφει, πως ο θεολόγος θεολογεί στο ύψος της αγάπης του, κάτι που στο πλαίσιο της αναλογίας με κάνει να πω, πως και ο ποιμένας ποιμαίνει στο ύψος της αγάπης του και ακόμα περισσότερο πως όλοι μας υπάρχουμε, υφιστάμεθα στο ύψος της αγάπης μας. Ή για να το πω αλλιώς, αγαπάω άρα υπάρχω, αγαπάω άρα ποιμαίνω, αγαπάω άρα θεολογώ.
Παναγιώτατε,
Η σημερινή μέρα είναι για τη Θεολογική μας Σχολή, για το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο σύνολό του, μέρα γιορτής, μέρα ελπίδας, μέρα προσδοκίας. Υποδεχόμαστε το νέο μας επίσκοπο, με αισθήματα χαράς και όπως ήδη είπα ελπίδας. Ελπίζουμε, εδώ στη Θεολογική μας Σχολή, σε μια νέα σχέση με τη Μητρόπολή μας, σε μια νέα σχέση μαζί σας. Ουσιαστική και γόνιμη, υπέρ της του κόσμου ζωής. Και η σημερινή σας επίσκεψη, η επιλογή σας να ξεκινήσετε τις επισκέψεις σας από τη Θεολογική μας Σχολή, μας γεμίζει ευθύνη. Ευθύνη να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να αποδείξουμε ότι η θεολογία μπορεί να αποτελεί και σήμερα την προφητική και μαζί κριτική φωνή της Εκκλησίας. Μια φωνή, «κραυγή αγωνίας», κατά τον μακαριστό Μητροπολίτη Νιγηρίας κυρό Αλέξανδρο, τον καλό μας φίλο, και «μια προσπάθεια», όπως ο ίδιος συνέχιζε, «αφύπνισης της κατ’ αυτάς υπνώττουσας χριστιανικής, ορθόδοξης, συνείδησής μας. Για να μην είναι οι χριστιανοί εκείνοι που δεν σέβονται την αξιοπρέπεια και την ελευθερία του άλλου, αλλά εκείνοι που εγείρονται από τους τάφους της κοινωνικής αδικίας, εκείνοι που βλέπουν τους ανθρώπους αναστάσιμα, δηλαδή ως ευκαιρία και όχι ως απειλή, ως συνοδοιπόρους και όχι ως αντιπάλους, ως συντρόφους και όχι ως εχθρούς».
Ναι Παναγιώτατε,
Το πρώτο βήμα δύσκολο,
το δεύτερο αλαφραίνει,
στο τρίτο φύγαμε
κι ο δρόμος μας πηγαίνει.
Ο ένας βιάζεται
και όνειρα σκαρώνει,
ο άλλος άγρυπνος
κρατάει το τιμόνι.
[…]
Δεν είναι η δόξα,
δεν είναι τα λεφτά,
είναι του δρόμου η χαρά.
Είναι η χαρά μιας Εκκλησίας και μιας Θεολογίας που σαρκώνεται όπως και η κεφαλή της, ο Χριστός, «εν ταις αγοραίς και εν ταις πλατείαις» και προσδοκά ένα ανανεωμένο μαζί με το σύνολο των ανθρώπων του κόσμου, αλλά και με την κτίση ολάκερη. Είναι η χαρά των μελών μιας ευχαριστιακής σύναξης, η οποία, κατά τον καλό μου Κυριάκο Χαραλαμπίδη, τον σπουδαιότερο εν ζωή ποιητή του μείζονος ελληνισμού, όπως πολλοί λένε και επίτιμο πλέον διδάκτορα του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής μας Σχολής, ομνύει, «Εις το όνομα των Απόντων, των Πεινασμένων και των Διψασμένων, εις το όνομα της αδιαιρέτου Αγίας αυτής τριάδος».Είναι η χαρά των μελών μιας πανεπιστημιακής κοινότητας που πιστεύει στην παιδεία και τη γνώση, τις οποίες με επιστημονικότητα και αγαπητική ευθύνη διακονεί εντός του δημόσιου πανεπιστημίου και γνωρίζει καλά τούτο που ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέει, πως δεν είναι μόνον η γνώσις φωτισμός, αλλά πως και η γνώση είναι φως· «Υποστατικόν δε είπεν, ιν’ εμφράξη τα στόματα των την γνώσιν μόνον οιομένων φωτισμόν και περιτρεπόντων την των πολλών διάνοιαν, και προ των άλλων την οικείαν, τω μεταλαμβάνειν εις την γνώσιν παρεξηγουμένους παν ότοπερ αν είποι τις περί εκείνου του φωτός. Εγώ δε και την γνώσιν παρωνύμως απ’ εκείνου λεγομένην οίδα φως, ως υπ’ αυτού χορηγουμένην» (Γρηγορίου Παλαμά, Τριάδες 1,3,7).
Παναγιωτατε να χαμογελάτε πάντα, να είστε πάντα δημιουργικός για χάρη της εκκλησίας, των ανθρώπων και ο Θεός να σας δίνει δύναμη εδώ στη Θεσσαλονίκη μας, στην οποία θα συναντιόμαστε και θα μοιραζόμαστε καημούς, αγωνίες, όνειρα και ελπίδες.
Παναγιώτατε και λίαν αγαπητέ μου κ. Φιλόθεε,
antidosis 